Eenmalige risico's binnen het grondbedrijf
Wat verstaan we onder risico's binnen het grondbedrijf?
De gemeente Almere heeft een omvangrijk grondbedrijf. We moeten, bovenop de huidige boekwaarde van € 358 miljoen, de komende jaren nog ruim € 0,5 miljard investeren en we verwachten nog een opbrengst te realiseren van ruim € 1 miljard. Deze omzet is van levensbelang, want hiermee moeten we niet alleen de nog te maken kosten terugverdienen, maar ook de huidige boekwaarde (de kosten die we reeds gemaakt hebben). Hierbij speelt deze activiteit zich volledig af in een open economie waar vraag en aanbod vrij spel hebben. In tijden van economische recessie heeft Almere honderden miljoenen moeten afwaarderen op de grondvoorraden. Op dit moment hebben we de economische wind in de rug, maar dit kan snel veranderen. Gelet hierop is het belangrijk om de risico’s binnen het grondbedrijf in beeld te hebben.
In onderstaande grafiek geven we een beeld van deze risico’s, die zijn onder te verdelen in drie categorieën:
- algemene risico’s die voor 100% binnen de reserve van het grondbedrijf worden afgedekt (harde buffer);
- risico’s van negatieve grondexploitaties: deze worden voor 100% afgedekt binnen de reserve van het grondbedrijf (harde buffer);
- risico’s van positieve grondexploitaties: deze worden niet afgedekt binnen de reserve van het grondbedrijf, maar worden in mindering gebracht op de toekomstige winst (zachte buffer).
Een uitgebreide toelichting van de risico’s van het grondbedrijf wordt jaarlijks opgenomen in het MPGA. In de paragraaf Grondbeleid wordt ingegaan op de omvang van het weerstandsvermogen van het grondbedrijf en is eveneens een toelichting op de risico's opgenomen. Hieronder is een totaaloverzicht van het geheel van de risico’s opgenomen. De belangrijkste risico’s worden op hoofdlijnen toegelicht.
Toelichting belangrijkste risico's
Buffer voorzichtig scenario
Als we minder snel grond verkopen, als de grondprijzen 0,5% minder stijgen dan geraamd, of als de marktrente 0,4% stijgt, dan daalt de opbrengst vanuit de grondexploitatie met € 19,4 miljoen. We hebben hiervoor geld gereserveerd in het harde weerstandsvermogen.
Te snelle winstneming
Het besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) schrijft voor, dat we de winst over elke meter grond die we verkopen direct moeten inboeken. Bij een grondexploitatie, die nog maar net is begonnen geeft dit veel onzekerheid. Wie kan immers garanderen dat de winst die je op de eerste vierkante meter grond hebt gerealiseerd, ook haalbaar is bij alle nog te verkopen hectares grond. Om die reden wordt de winst tijdelijk geparkeerd in de reserves van het grondbedrijf. De gemeenteraad heeft besloten dat er pas winst wordt afgedragen aan de algemene dienst als 50% van de opbrengsten van een bepaalde grondexploitatie gerealiseerd zijn.
Vennootschapsbelasting
Gemeente Almere is per 1-1-2016 VPB-plichtig voor (onder andere) haar grondbedrijf. Op dit moment vindt er overleg met de fiscus plaats over de vaststelling van de openingsbalans. Deze wordt namelijk vrijgesteld van Vpb. Hoe hoger deze waarde wordt vastgesteld, hoe lager de belastingaanslag. Een ding is zeker, de gemeente zal in de toekomst veel belasting moeten betalen. We hebben zelf een inschatting gemaakt van de uitkomst van de gesprekken met de belastingdienst. Op basis van onze inschatting ramen we een belastingaanslag van € 4,9 miljoen per jaar. Van onze winst zetten we dus jaarlijks € 4,9 miljoen opzij voor de toekomstige belastingaanslag.
Post onvoorzien
Als gevolg van BBV-regelgeving is het niet (langer) toegestaan om in de grondexploitaties een aparte post ‘onvoorzien’ op te nemen voor onvoorziene kostenoverschrijdingen voor met name bouw- en woonrijp maken op te kunnen vangen. Bij het Meerjarenplan Grondexploitatie Almere (MPGA) 2020 zal de post onvoorzien daarom uit de grondexploitaties worden gehaald. Het vervallen van de post 'onvoorzien' leidt tot een positiever verwacht resultaat van de grondexploitaties. Een deel van dit resultaat wordt toegevoegd als (risico)reserve in het weerstandsvermogen van het grondbedrijf om onvoorziene investeringskosten op te kunnen vangen.
Nobelhorst
Dit betreft vooral het risico op duurdere verwerving van grond.
Kustzone Poort
Eind 2016 heeft Amvest aangegeven af te zien van de afname van het voorwaardelijk verkochte Stranddorp. De verwachting is dat de grond later en met een gewijzigd programma en/of prijs ontwikkeld zal worden.
Stichtsekant
Op dit moment is de vraag naar bedrijventerreinen vooral op Stichtsekant relatief hoog, waardoor er meer grond in exploitatie is genomen. Hierdoor valt de voorziening op deze grond vrij. Daarvoor in de plaats is er een risico opgenomen dat de verwachte grondopbrengsten voor de gronden in Stichtsekant die aanvullend in exploitatie worden genomen, niet kunnen worden gerealiseerd. Dit is namelijk sterk afhankelijk van de functies / type bedrijven die daadwerkelijk de grond afnemen.